Na elke voorstelling van Bleekneusjes spreken we weer nieuwe mensen met koloniehuisherinneringen. Enkelen van hen hebben foto's, ansichten of andere bescheiden mee die we in mogen scannen en toevoegen aan de collectie die we verzameld hebben herfst 2016 tijdens de Bergense Kunst10daagse. De linkjes naar de groeiende fotoalbums staan hieronder:
-Zwartendijk, Egmond aan Zee
-Kerdijk, Egmond aan Zee
-St. Joseph, Egmond aan Zee
-Prinses Juliana, Egmond aan Zee
-Prinses Beatrix, Egmond aan Zee
-Zeehuis, Bergen aan Zee
-Koloniehuis Voor Jong Nederland, Bergen aan Zee
-Bio Vacantieoord, Bergen aan Zee
-Opleiding Centraal Genootschap in Koloniehuis Voor Jong Nederland, 1958-1959
-Opleiding Centraal Genootschap in Kerdijk, 1968-1969
Tijdens de Bergense Kunst10daagse 2016 waren op twee locaties in de Koloniehoek van Bergen aan Zee (de hal van het Zeehuis en de Lighal achter het Koloniegebouw voor Jong Nederland) foto's, bioscoopreclames en ander beeldmateriaal te bekijken uit de Koloniehuisperiode. In de Lighal waren journalisten aanwezig om de herinneringen van bezoekers met een koloniehuisverleden op te tekenen. Meegenomen foto's werden op een hoge resolutie ingescand en opgenomen in de tentoonstelling. De foto's en getuigenissen worden opgenomen in de collecties van het Museum van Egmond en het Regionaal Archief Alkmaar en dienen als onderzoeksmateriaal voor het te schrijven locatietheaterstuk 'Bleekneusjes' dat tijdens de Karavaan 2017 in premiere gaat.
Druk bezocht
De tentoonstelling is door een kleine duizend bezoekers aangedaan. Onder hen waren er ruim tachtig met een koloniehuisverleden. In totaal zijn 657 foto's en andere archiefstukken ingescand. Een selectie van deze foto's is hieronder te bekijken,
[Lees verder onder de afbeelding.]
Aan de tentoonstelling werkten de volgende organisaties en instellingen mee: Stichting Mediaridders, Museum van Egmond, De P.W. Janssen's Friesche Stichting, Het Nivon Zeehuis, Solarium aan Zee, Gemeente Bergen, Regionaal Archief Alkmaar en Museum het Sterkenhuis.
Achtergrond Koloniehoek Bergen aan Zee
"Het Koloniegebouw voor Jong Nederland", veel fietsers en wandelaars kunnen het niet laten om de woorden op de gevel van het gebouw op Verspyckweg nummer 7 in Bergen aan Zee even hardop te lezen. Vaak volgt een uitleg waar het ooit voor gebouwd is. En die uitleggen zijn zo uiteenlopend dat je er een boek mee zou kunnen vullen. Een Sanatorium, is een veel gehoorde. Maar dat was het niet. De koloniehuizen in Egmond en Bergen aan Zee zijn gebouwd om kolonies kinderen in op te vangen. Niet zomaar kinderen, maar zogenaamde bleekneusjes.
Bleekneusjes waren kinderen uit heel Nederland en zelfs van daarbuiten tussen de vier en veertien jaar die op verzoek van een arts naar een vacantie-kolonie gestuurd werden om daar gedurende zes weken of langer aan te sterken. Dat aansterken werd gerealiseerd binnen een strak regime van 'rust, reinheid en regelmaat', wandelen en buitenspelen, gekookte melk met vellen, dikke pap en vele boterhammen. Doel was in het zes weken durende verblijf zoveel mogelijk aan te komen. Gebeurde dat niet, dan moest je nog eens zes weken.
De koloniehuizen stonden veelal aan de kust en in de bossen. Egmond was het epi-centrum van de 'vacantie-uitzendingen': in de hoogtijdagen waren er wel elf koloniehuizen naast nog enkele kinderpensions actief. De vier locaties waar bleekneusjes in Bergen aan Zee werden opgevangen, vormen nog steeds een gezichtsbepalend onderdeel van het kleine kustdorp.
De drie koloniehuizen aan de Verspyckweg in Bergen aan Zee zijn tussen 1909 en 1915 gebouwd en in gebruik genomen. Dat betekent dat de huizen twee wereldoorlogen hebben doorstaan. Gedurende die periodes werden er ook vluchtelingenkinderen opgevangen in de koloniehuizen.
Tijdens WOI waren dat Belgische vluchtelingenkinderen. Door de oorlog waren velen van hen wees geworden en via Katholieke organisaties werden zij voor de herfst en winter in de koloniehuizen geplaatst, die tot dan toe alleen nog in het voorjaar en de zomer open waren voor de normale vakantie-uitzendingen. Vanuit de Koloniehuizen werden de Belgische kinderen opgenomen in Nederlandse gezinnen.
De goede zorg in de Nederlandse koloniehuizen werd al gauw bekend binnen Europa. Toen er vanuit Duitsland ook verzoeken kwamen om kinderen op te vangen, leidde dat tot een hevige discussie binnen de gelederen van het Centraal Genootschap (de organisatie die verantwoordelijk was voor een groot deel van de vakantiekoloniën). Alhoewel Nederland neutraal was, werd het opvangen van Duitse vluchtelingenkinderen gezien als een oorlogsmisdaad. Toch zijn er uiteindelijk ook Duitse vluchtelingenkinderen opgevangen in de koloniehuizen.
In 1938, nog voordat Nederland werd ingenomen door Duitsland, is een groep van tachtig Joods-Duitse kinderen opgevangen in het Zeehuis. De kinderen werden na een kort verblijf in het Zeehuis doorgeplaatst naar andere opvanglocaties en gezinnen in de regio.
Na WOII werd het Duitse koloniehuis in gebruik genomen voor repatrianten uit Nederlands Indië.
De koloniehuizen zijn altijd gebruikt als overbrugging, als tijdelijk verblijf, als tussentijd. Voor de tijd die nodig was om aan te sterken, om een nieuwe opvanglocatie te vinden, een nieuw thuis te vinden